In de vorige studie hebben we stilgestaan bij de geboorte van Johannes de Doper en Jezus en de lofzangen die daarbij klonken. God vervulde zijn belofte door zijn Zoon in de wereld te zenden, niet in macht en pracht, maar in eenvoud en kwetsbaarheid. Nu beschrijft Lukas de eerste weken en jaren van Jezus’ leven. We zien hoe Hij, van jongs af aan, actief deelneemt aan Gods verbond en Wet, en hoe sommigen Hem al herkennen als de Messias, die Israël komt redden. Ook krijgen we een uniek inkijkje in Jezus’ jeugd: zijn groei in wijsheid en zijn bijzondere relatie met de Vader.
Download deze studie (PDF):
1) Lukas 2:21: De besnijdenis van Jezus
De besnijdenis was hét door God gegeven teken van Zijn verbond met Abraham (Gen. 17:9–14). Iedere Joodse jongen werd op de 8e dag besneden (Lev. 12:3), als zichtbaar merkteken dat hij deel uitmaakte van Gods volk en erfgenaam was van de beloften aan Israël. In de tijd van Jezus was de besnijdenis hét onderscheid tussen Joden en heidenen, en een essentieel onderdeel van de Joodse identiteit. Dit niet naleven werd gezien als het verbreken van het verbond.
🕮 Lees Genesis 17:10–12, Lukas 2:21, Galaten 4:4-5 en Kolossenzen 2:11
Bespreek samen één of meerdere vragen, hoe spreekt deze tekst tot jou?
🖎 INTERPRETATIE: WAT ZEGT DEZE TEKST NOU EIGENLIJK? | 👍︎ TOEPASSING: HOE PAS IK DIT TOE IN MIJN LEVEN? |
| Waarom is het belangrijk dat Jezus besneden werd als Hij de Zoon van God is? | Als Gods kinderen nu niet meer aan een uiterlijk teken te herkennen zijn, hoe kan ons dagelijks leven zichtbaar maken dat wij bij Christus horen? |
| 👓︎ DIEPGANG: WELKE INZICHTEN ZITTEN ER IN DEZE TEKST? | ☺ REFLECTIE: HOE GA IK HIERMEE OM? |
| De besnijdenis was het merkteken van het oude verbond. Nu zijn wij in Christus verzegeld met de Geest (Ef. 1:13-14), terwijl Openbaring spreekt over Gods zegel dragen (Op. 7:3; 14:1) óf het merkteken van ‘het beest’ dragen (Op. 13:16–17). Wat leert dit ons over herkenbaar zijn als Gods volk of als deel van de wereld? | Kun je een voorbeeld bedenken waar je ‘het vlees hebt afgelegd’ en naar de Geest bent gaan leven? Hoe is dat gegaan en hoe heb je dat ervaren? |
Toelichting
Interpretatie
Trouw aan de Wet lieten Jozef en Maria Jezus op de achtste dag na zijn geboorte besnijden. Zij gaven Hem de naam “Jezus” (Yeshua, “de HEERE redt”), zoals Gabriël had gevraagd. Zijn naam is meer dan alleen een roepnaam: het is dé belijdenis dat God redding brengt door Hem, en dat Hijzelf de Redding ís.
Jezus werd besneden omdat Hij, naast Zoon van God, ook volledig mens was. Jezus is ook niet zomaar Mens geworden. Als mens gehoorzaamde Hij de Wet van Mozes volmaakt. Daarmee werd Hij als mens een ware Israëliet, levend naar alle regels en wetten, en werd door Zijn perfecte gehoorzaamheid erfgenaam van de beloften die God aan Abraham gaf. Wij zijn niet in staat de Wet volledig te houden, maar Jezus deed dat wel, zodat Hij de erfenis ontving en kan doorgeven. In het nieuwe verbond worden wij niet door uiterlijke besnijdenis, maar door geloof verbonden aan Hem en zo deel van Gods volk. Het hangt dus niet langer af van onze gehoorzaamheid aan de wet, maar aan ons geloof in Jezus.
Diepgang
De besnijdenis was een letterlijk lichamelijk merkteken dat iemand bij het oude verbond hoorde. Besnijdenis is echter geen garantie dat iemand werkelijk God volgt. Dit is niet iets wat je door uiterlijke kenmerken kan zien, maar in je gedrag zichtbaar wordt. Ook in het oude testament maakte God dit al duidelijk: “6Deze woorden, die ik u heden gebied, moeten in uw hart zijn. 7U moet ze uw kinderen inprenten en erover spreken, als u in uw huis zit en als u over de weg gaat, als u neerligt en als u opstaat. 8U moet ze als een teken op uw hand binden en ze moeten als een voorhoofdsband tussen uw ogen zijn.” (Deut. 6:6–8). In het nieuwe verbond is dit merkteken geestelijk geworden: de Heilige Geest in jou, die jou een nieuw hart geeft en nieuwe werken voortbrengt.
Openbaring schetst een toekomstbeeld van hoe mensen in de eindtijd gelieerd zullen zijn aan óf God óf de antichrist en zijn wereldsysteem. Het merkteken van God is de Heilige Geest in de gelovigen die God zullen volgen, en het merkteken van het beest is een (teken van) submissie aan de antichrist en zijn wereldsysteem. Aan wie geef je je denken (voorhoofd) en je handelen (hand)?
2) Lukas 2:22-24: Jezus aan de HEERE toegewijd
Volgens de Wet van Mozes behoorde iedere eerstgeborene aan de HEERE toe (Ex. 13:2, Num. 18:15). Maar omdat een mens niet geofferd mocht worden, moest een eerstgeboren zoon na een maand worden vrijkocht voor vijf sikkel zilver (Num. 18:16). Daarnaast werd er een offer gebracht in de tempel. Rijke gezinnen konden een lam brengen en arme gezinnen mochten twee tortelduiven of jonge duiven geven (Lev. 12:8). Toen de dagen van haar reiniging waren vervuld (ongeveer veertig dagen na de geboorte), gingen zij naar Jeruzalem om het voorgeschreven offer te brengen (Lev. 12:6–8).
🕮 Lees Exodus 13:2, Lukas 2:22-24, Kolossenzen 1:15 en Mattheüs 5:17
Bespreek samen één of meerdere vragen, hoe spreekt deze tekst tot jou?
🖎 INTERPRETATIE: WAT ZEGT DEZE TEKST NOU EIGENLIJK? | 👍︎ TOEPASSING: HOE PAS IK DIT TOE IN MIJN LEVEN? |
| Wat voor inzichten geeft deze tekst over het leven van Jozef en Maria? | God gebruikte de gehoorzaamheid van Jozef en Maria om Zijn plan tot vervulling te brengen. Hoe kun jij in jouw leven door gehoorzaamheid en toewijding ruimte geven aan Gods werk, ook al begrijp je soms niet ‘het waarom’ achter wat van ons verlangd wordt? |
| 👓︎ DIEPGANG: WELKE INZICHTEN ZITTEN ER IN DEZE TEKST? | ☺ REFLECTIE: HOE GA IK HIERMEE OM? |
| Kun jij voorbeelden bedenken waarbij Jezus, naast het houden van deze letterlijke regels van de wet, ook de diepere betekenis hiervan naleefde, en de wet zo vervulde? | Herken je wel eens momenten wanneer je regels gebruikt om jezelf vrij te pleiten (‘ik heb toch niets verkeerd gedaan’), terwijl je eigenlijk weet dat God je roept om méér te doen, ook al ben je daartoe niet verplicht? |
Toelichting
Interpretatie
Jozef en Maria leefden heel precies na wat de wet van hun vroeg. Dit geeft aan dat zij de wet kenden, ook echt geloofden dat dit goed was en lieten ze hierdoor zien dat zij God écht volgden. Daarnaast laat het ook zien dat ze alles geloofden wat er over Jezus gezegd was, en ze Hem in Zijn opgroeien hielpen om Zijn leven volledig aan God toe te weiden. Zelfs wanneer dit misschien veel van ze vroeg, omdat ze het niet breed hadden wat blijkt aan het ‘arme’ offer wat zij brachten. Jozef en Maria waren arme maar zeer vrome mensen, die gehoorzaam waren aan de wet en aan Gods roeping voor hen en voor Jezus.
Diepgang
Jezus was in alle opzichten een volger van de Wet, in letterlijke zin, maar nog wel belangrijker, ook de achterliggende bedoeling van de wetsregels, ook die in Lukas 2:22-24 genoemd worden:
- Eerstgeborene: Als Eerstgeborene behoorde Hij aan de HEERE toe (Ex. 13:2). Lukas benadrukt hier vooral de toewijding en het offer; over de loskoop (Num. 18:16) zegt hij niets. Theologisch laat Lukas vooral zien: Jezus’ leven is geheel aan God gewijd.
- Bergrede: Toen Mozes via de woestijn bij de berg Sinaï aankwam, gaf hij daar de wet en regels aan het volk. Jezus’ eerste preek was ook op een berg, nadat hij verzocht was in de woestijn, en legde daar de wet uit zoals het eigenlijk bedoeld was: de onderliggende liefde voor God en je medemens, en niet de letter op zichzelf.
- Reinigingsoffer: Waar Maria een reinigingsoffer bracht (Lev. 12), is Jezus Zelf het volmaakte offer dat werkelijk reinigt van zonde (Hebr. 10:10).
- Armoede-offer: Hun armoede blijkt uit de twee duiven; Jezus kwam in armoede om ons rijk te maken (2 Kor. 8:9).
3) Lukas 2:25-35: Simeons profetie over Jezus
Na de besnijdenis, de reiniging en de toewijding van Jezus, blijven Jozef, Maria en Jezus nog enige tijd in Jeruzalem. Tussen de vele pelgrims die de imposante tempel bezochten, brengen zij hun offers en bewonderen ze de heilige plek waar Gods aanwezigheid was. Nietsvermoedend wandelen zij daar, als jong gezin, terwijl in dezelfde tempel een oude man rondloopt die zijn leven lang op dit moment heeft gewacht.
🕮 Lees Lukas 2:25-35
Bespreek samen één of meerdere vragen, hoe spreekt deze tekst tot jou?
🖎 INTERPRETATIE: WAT ZEGT DEZE TEKST NOU EIGENLIJK? | 👍︎ TOEPASSING: HOE PAS IK DIT TOE IN MIJN LEVEN? |
| Wat openbaart Simeons profetie over de vorm en de reikwijdte van Jezus’ redding? | Hoe kunnen wij leren om Gods beloften met evenveel volharding en vertrouwen te verwachten als Simeon? Welke beloftes worden ons gedaan? |
| 👓︎ DIEPGANG: WELKE INZICHTEN ZITTEN ER IN DEZE TEKST? | ☺ REFLECTIE: HOE GA IK HIERMEE OM? |
| Wat betekent het dat de Heilige Geest “op” Simeon was, net als op David of op Saul, in onderscheid tot het “in” de gelovigen ná Pinksteren (Joh. 14:17, Hand. 2)? | Heb jij wel eens een moment meegemaakt waarbij je, geleid door de Heilige Geest, een bijzondere ontmoeting of gebeurtenis hebt meegemaakt? |
Toelichting
Interpretatie
Simeon was een vrome Jood die nergens anders in de Bijbel wordt genoemd. Wat opvalt is dat hij “in verwachting” leefde op de beloften dat Israël gered zou worden. Dit thema zien we ook terug bij bijvoorbeeld de gelijkenis van de “waakzame dienaren” en “de 10 maagden”, waarbij waakzaamheid een kernboodschap is. Deze “waakzaamheid” of “in verwachting leven” onderscheid ware gelovigen van mensen die alleen een uiterlijke religie hebben, zonder het werk van de Heilige Geest.
Simeon profeteert, op kracht van de Heilige Geest, een in die tijd uniek perspectief over de Messias. De Messias komt niet alleen voor Israël, door Hem wordt de redding gebracht naar alle mensen. Toch zal de komst van de Messias niet voor iedereen goed nieuws zijn. Velen zullen door Hem ook veroordeeld worden, als ze Hem niet willen aanvaarden. Ondanks de verheugende boodschap die Maria te horen krijgt, zal ook zij een zeer pijnlijk moment gaan ervaren. Het moment dat Jezus, haar eerstgeboren en unieke Zoon, voor haar ogen zal sterven.
Diepgang
In het Oude Testament kwam de Heilige Geest op mensen om hen tijdelijk te bekrachtigen voor een specifieke taak of openbaring. De Geest werkte selectief en tijdelijk: op richters, koningen of profeten, zoals Simson (Richt. 14:6), Saul (1 Sam. 10:10) en David (1 Sam. 16:13). Ook bij Simeon (Luk. 2:25–27) rustte de Geest op hem, hij werd geleid en verlicht, maar de Geest woonde nog niet in hem zoals bij de gelovigen na Pinksteren. Dit heeft alles te maken met reinheid, de Heilige Geest kan niet wonen in een onreine tempel. Onder het oude verbond was reinheid altijd tijdelijk en afhankelijk van gehoorzaamheid aan de wet en de verzoening door offers.
Na de komst, dood en opstanding van Jezus veranderde dit wezenlijk. Jezus had de zonde gedragen en de weg tot God vrijgemaakt. Daardoor kon de Heilige Geest niet alleen komen, maar blijven wonen in het hart van wie door Christus gereinigd is.
Simeon leefde dus nog vóór die voltooide verzoening: hij ontving dezelfde Geest, maar niet op de nieuwe manier van inwoning. Hij staat daarmee op de grens tussen oud en nieuw, een getuige van Gods beloften, geleid door de Geest die weldra in allen zou wonen.
4) Lukas 2:36-40: Anna de profetes
Nog terwijl Simeons woorden naklinken, verschijnt er een andere getuige: Anna, een oude profetes uit de stam Aser. In de Joodse traditie was het zeldzaam dat een vrouw deze geestelijke autoriteit had, maar Lukas beschrijft haar met eerbied. Zij heeft haar leven gewijd aan gebed en vasten in de nabijheid van God, en is een vertrouwd gezicht geworden in de tempel. In de drukte van offers, priesters en pelgrims herkent zij, net als Simeon, wat God aan het doen is.
🕮 Lees Lukas 2:36-40
Bespreek samen één of meerdere vragen, hoe spreekt deze tekst tot jou?
🖎 INTERPRETATIE: WAT ZEGT DEZE TEKST NOU EIGENLIJK? | 👍︎ TOEPASSING: HOE PAS IK DIT TOE IN MIJN LEVEN? |
| Waarom denk je dat Lukas Anna, een oude weduwe, gebruikt als getuige over Jezus’ roeping? | In zekere zin beeldt Anna ons uit als gemeente. Welke kenmerken van Anna spreken jou aan en zou je graag persoonlijke in willen groeien? |
| 👓︎ DIEPGANG: WELKE INZICHTEN ZITTEN ER IN DEZE TEKST? | ☺ REFLECTIE: HOE GA IK HIERMEE OM? |
| Op welke manieren beelden Simeon (“God heeft gehoord”) en Anna (“Genade”) ‘twee getuigen’ uit? (Hint: denk aan andere tweeledige ‘getuigen’ die door de bijbel heen te herkennen zijn). | Heb jij wel eens tijdens of na een periode van innige aanbidding, vasten of bidden Gods genade of openbaring ervaren? |
Toelichting
Interpretatie
Anna was een oude weduwe, iemand die wat dat betreft niet veel aanzien zou hebben gehad. Toch zullen velen haar gekend hebben vanwege haar vurige aanwezigheid in de tempel, dag en nacht. Dat God juist haar gebruikt zegt wederom dat Hij mensen gebruikt op basis van hun verlangen naar Zijn genade, en niet op basis van hun aanzien. Zij leefde vol in verwachting van Gods genade en redding. Niemand zal iets op haar geloof aan te merken hebben gehad en daarom is juist zij, naast Simeon, een van de twee eerste getuigenissen over Jezus vanuit de tempel in Jeruzalem. Iets wat de gemeente later ook zal gaan vervullen vanaf Pinksteren.
Diepgang
Lukas laat met opzet twee getuigen optreden bij de eerste publieke bevestiging van de Messias, in de tempel, het hart van Israël. Volgens de Wet moest een waarheid worden bevestigd “door twee of drie getuigen” (Deut. 19:15). Simeon en Anna vervullen die voorwaarde, niet als toeval, maar als heilige bekrachtiging: man en vrouw, profeet en profetes, Wet en Genade. Hun namen versterken dat beeld: “God heeft gehoord” (Israël wat heeft gebeden om verlossing) en “Genade”, wat God heeft geschonken.
Samen vertegenwoordigen zij dus de overgang van verwachting naar vervulling, van Israël naar de kerk, van Wet naar genade, denk ook aan bijvoorbeeld:
- Mozes en Elia: Wet en Profeten die getuigen van Christus (Matt. 17:3).
- Johannes de Doper en Jezus: de voorloper en de vervuller.
- Oude en nieuwe verbond: twee getuigen van één verhaal.
- De twee getuigen in Openbaring 11: twee personen die over God getuigen in de eindtijd.
5) Lukas 2:41-52: De twaalfjarige Jezus in de tempel
Na de ontmoetingen met Simeon en Anna volgt een lange stilte. De Bijbel vertelt niets over Jezus’ jeugd, niet omdat die onbelangrijk was, maar omdat Zijn tijd nog niet gekomen was. Hij leefde verborgen in gehoorzaamheid en genade, als mens onder de Wet, groeiend in wijsheid tot het moment dat de Vader Hem zou openbaren.
🕮 Lees Lukas 2:41-52
Bespreek samen één of meerdere vragen, hoe spreekt deze tekst tot jou?
🖎 INTERPRETATIE: WAT ZEGT DEZE TEKST NOU EIGENLIJK? | 👍︎ TOEPASSING: HOE PAS IK DIT TOE IN MIJN LEVEN? |
| Waarom denk je dat Lukas deze gebeurtenis vast heeft gelegd, als enige uit Jezus’ jeugd? | Wat betekent het voor jouw dagelijks leven om te groeien in “wijsheid, genade en gehoorzaamheid”? |
| 👓︎ DIEPGANG: WELKE INZICHTEN ZITTEN ER IN DEZE TEKST? | ☺ REFLECTIE: HOE GA IK HIERMEE OM? |
| Wat betekent het dat Jezus “na drie dagen” gevonden wordt in de tempel, is dat toeval of misschien wel een profetisch beeld? | Zijn er dingen die jij ‘hebt bewaard in je hart’ uit geloof, omdat je die op dat moment niet had begrepen? |
Toelichting
Interpretatie
Lukas kiest dit moment omdat het een uniek venster biedt op wie Jezus werkelijk is. Voor het eerst horen we zijn eigen woorden, en die laten iets zien wat zelfs Maria en Jozef nog niet volledig begrijpen: zijn bijzondere verhouding tot God. Wanneer Hij zegt: “Ik moet zijn in de dingen van mijn Vader”, klinkt daar het besef in door dat zijn leven niet om Hemzelf draait, maar om de wil van zijn Vader.
Sommige mensen vragen zich af of Jezus hier ongehoorzaam was toen Hij achterbleef in Jeruzalem. Lukas geeft daar geen enkele aanwijzing voor. Jezus handelt niet uit opstandigheid, maar uit gehoorzaamheid aan een hogere roeping. Daarom vermeldt Lukas direct daarna dat Hij met zijn ouders meegaat en hun onderdanig is. Hij is geen kind dat grenzen test, maar een Zoon die zijn roeping begint te begrijpen.
Een andere veel gestelde vraag is waarom dit het enige verhaal is dat we kennen uit Jezus’ jeugd. Lukas wil geen biografie schrijven, maar de betekenis van Jezus’ leven laten zien. Deze gebeurtenis zegt alles wat we moeten weten over Jezus’ jeugd: Hij groeit in wijsheid, leeft in gehoorzaamheid en draagt van jongs af aan het bewustzijn dat Hij de Zoon van de Vader is, en niet alleen zomaar een mens.
Diepgang
De vermelding van de drie dagen is niet zomaar een toevallig detail. Lukas schrijft bewust dat Jozef en Maria Jezus pas na drie dagen terugvinden in de tempel, omdat dit vooruitwijst naar een veel groter moment: de drie dagen tussen Jezus’ dood en opstanding. Ook toen leek Hij “zoek” voor wie Hem liefhadden, tot Hij weer gevonden werd in het huis van de Vader.
Deze gebeurtenis is daarmee een profetische voorafschaduwing van Pasen. Wat hier gebeurt in het klein (zoeken, verdriet, herontdekken en vreugde) zal later in het groot plaatsvinden aan het kruis en bij het lege graf. Jezus’ weg is er één van verborgenheid en terugkeer, van verlies en herontdekking. Tegelijk weerspiegelt het verhaal Israël zelf: een volk dat God een tijd lang kwijt is, maar uiteindelijk (in het ‘derde millennium’?) weer gevonden wordt.
Samenvatting
In dit hoofdstuk ontvouwt Lukas stap voor stap wie Jezus is. Bij zijn besnijdenis zien we hoe Hij vanaf het begin de Wet vervult. In de tempel ontmoeten Simeon en Anna Hem en herkennen in Hem de vervulling van Gods beloften aan Israël. Hun namen zeggen alles: Simeon betekent “God heeft gehoord” en Anna “Genade”. Samen getuigen zij dat Gods redding is gekomen en dat Jezus dé Redding is. Wanneer Jezus als twaalfjarige opnieuw in de tempel verschijnt, horen we voor het eerst zijn eigen stem: “Ik moet zijn in de dingen van mijn Vader.” In die ene zin ligt zijn hele leven besloten, gehoorzaam, vol van wijsheid en geheel toegewijd aan de wil van God. Lukas laat zo zien dat Jezus zowel de Zoon van God is als de vervulling van alles wat de Wet en de Profeten hadden beloofd.
Gebedssuggesties
Hieronder vind je een aantal gebedssuggesties uit deze studie. Voor wie dat helpend vindt, kan het een manier zijn om stil te staan bij wat besproken is. Dat kan alleen of samen, tijdens of na de studie. Voel je vrij om ermee te doen wat past.
- Vader, leer ons een hart van gehoorzaamheid, niet uit plicht, maar uit liefde voor U.
- Heer, dank U, U hebt gehoord en U hebt Uw beloften vervuld.
- Heer God, maak ons, net als Simeon en Anna, tot getuigen die Uw aanwezigheid herkennen en daar vrijmoedig over durven te spreken.
- Heer, leer ons U te dienen in het alledaagse.
- Vader, richt ons leven op Uw wil, en vul ons met wijsheid, genade en gehoorzaamheid.
Recente reacties