Vanaf Jezus’ doop in de Jordaan volgt Hij een pad dat opvallend doet denken aan Israëls eigen geschiedenis. Zoals Israël door de Rode Zee trok, en daarna 40 jaar in de woestijn beproefd werd, zo wordt ook Jezus in het water van de Jordaan gedoopt om daarna tijdens zijn tocht van 40 dagen door de woestijn beproefd te worden. En zoals Mozes op de berg Sinaï de wet ontving, zo zal ook Jezus na de 40 in de woestijn vanaf een berg in Galilea een preek geven over de wet, maar dan zoals de wet écht bedoeld is (“de Bergrede”, Matt. 5-7). De Evangeliën laten ons zo zien dat de weg van Jezus niet bestaat uit toevalligheden, maar het is hét vervulde verhaal van Gods volk, een nieuwe Exodus, maar waarin Jezus in contrast met Israël wél gehoorzaam is, volledig op God vertrouwd en overwint. Hierdoor komt het ware beloofde land in zicht: het Koninkrijk van God.
Download deze studie (PDF):
1) Lukas 4:1-13: Jezus verzocht in de woestijn
Voordat Jezus Zijn bediening begint, leidt de Geest Hem veertig dagen de woestijn in. In de Bijbel is dat steeds een tijd van karaktervorming en beproeving: Mozes ontving veertig dagen op de Sinaï Gods woorden (Ex. 24:18), Elia werd veertig dagen naar Horeb (=Sinaï) geleid om opnieuw richting te krijgen (1 Kon. 19:8) en Israël werd veertig jaar getest om te leren vertrouwen op de HEER (Deut. 8:2–3). Diezelfde lijn zien we nu bij Jezus, maar met één groot verschil: waar anderen struikelden in de barre omstandigheden van de woestijn, blijft Hij volledig trouw aan God.
🕮 Lees Lukas 4:1-13
Bespreek samen één of meerdere vragen, hoe spreekt deze tekst tot jou?
🖎 INTERPRETATIE: WAT ZEGT DEZE TEKST NOU EIGENLIJK? | 👍︎ TOEPASSING: HOE PAS IK DIT TOE IN MIJN LEVEN? |
| Welke tactiek gebruikt de duivel om Jezus te beproeven, en welke tactiek gebruikt Jezus om de duivel weerstand te bieden? | Jezus weerstaat drie bekende verleidingen: zelf controle pakken, zelf macht grijpen en God iets afdwingen. Wat kunnen we van Jezus leren hoe hiermee om te gaan? |
| 👓︎ DIEPGANG: WELKE INZICHTEN ZITTEN ER IN DEZE TEKST? | ☺ REFLECTIE: HOE GA IK HIERMEE OM? |
| Zie jij diepere lagen in dit tekstgedeelte als je bijvoorbeeld kijkt naar de drie beproevingen? Probeer het Bijbels te onderbouwen. | Jezus weigert de makkelijke weg omdat het niet Gods weg is. Wanneer heb jij zo’n moment gekend, en wat deed dat met je geloof? |
Toelichting
Interpretatie
De Heilige Geest leidt Jezus niet zomaar de woestijn in voor 40 dagen. Jezus ondergaat dezelfde beproevingen als Mozes, Elia en de exodus-Israëlieten, om Zijn trouw aan God, en gehoorzaamheid aan Gods wet te bewijzen. De duivel gebruikt op Jezus geen nieuwe tactieken, het zijn hetzelfde als hij door de geschiedenis heen heeft gebruikt, en ook vandaag op ons gebruikt.
1. De honger stillen
De eerste beproeving linkt naar o.a. Ex. 16, waar de Israëlieten mopperden op God, omdat zij bang waren om om te komen door de honger. Ze vertrouwden niet op dat God altijd voorziet. De duivel misbruikt ook Jezus’ natuurlijke honger en begeerte naar eten. Hij hoopt dat Jezus niet langer op de Vader gaat vertrouwen door zelf het heft in handen te nemen door brood ‘te toveren’. Zo zou Hij Zijn eigen natuur boven de wil van de Vader stellen. Maar Jezus bevestigt Zijn vertrouwen in de Vader en beroept Zich op een Bijbeltekst: Deut. 8:3. Gods Woord (en trouw daaraan zijn) staat boven eten.
2. Wereldmacht verwerven
De tweede beproeving linkt naar o.a. Ex. 32 en Hos. 11:2, waar de Israëlieten afgoden dienden. Daarnaast zijn er talloze voorbeelden waarbij zij ook een eigen koninkrijk tot stand probeerden te brengen, in plaats van te vertrouwen op Gods beloften (1 Samuel 8:5–7; Hos. 8:4). Vertrouwen op Gods beloften is in de praktijk vaak lastiger dan dat het lijkt. Je eigen ‘koninkrijk’ manifesteren met controle en macht uitoefenen op je werk of in je gezin is een herkenbare valkuil. Ook deze beproeving doorstaat Jezus, Hij vertrouwt op het ware toekomstige Koninkrijk, wat Hij zal beërven door trouw te blijven aan Gods woorden. Ook hier vertrouwt Jezus op Gods Woord om God alleen te aanbidden (Deut. 6:13) en niet het proces te versnellen door op andere manieren het Koninkrijk te vestigen.
3. God verzoeken
De derde beproeving linkt naar o.a. Ex. 17:1–7, waar de Israëlieten via Mozes water afdwingen bij God. Bij Jezus probeert de duivel zelfs Gods Woord te gebruiken om Jezus te misleiden om bij God het bewijs af te dwingen dat Hij de Messias is, door Zichzelf van de tempel af te werpen en opgevangen te worden door engelen. Ook hier blijft Jezus standvastig vertrouwen om God niks af te dwingen maar volledig te vertrouwen op Gods plan. Hij beroept Zichzelf wederom op Gods Woord om God nooit te verzoeken (Deut. 6:16). Velen vroegen om tekenen, Jezus vertrouwt op Gods Woord alleen.
Diepgang
Er zitten vele lagen in deze Bijbeltekst:
- Jezus bewijst Zijn standvastige geloof en vertrouwen in Gods Woord;
- Hij vervult als ware Israëliet/Mens het Oude Verbond door wél trouw te blijven aan Gods beloften;
- De tactieken van de duivel -> die inspeelt op onze natuurlijke begeerten;
- Dat wij moeten leren vertrouwen op Gods Woord, en niet zelf ons eigen koninkrijk en Gods beloften te forceren op allerlei manieren, dan zouden we zelf voor God spelen (afgoderij).
- Toont het ook een glimp van de huidige tijd/toekomst, waarbij de mens krijgt wat hij begeert en wanneer hij wil en een andere god zal aanbidden in ruil voor zo’n wereld?
2) Lukas 4:14-22: Het begin van Jezus’ prediking
Na Zijn tijd in de woestijn keert Jezus terug naar Galilea, waar Hij onderwijst in de synagogen, waar elke sabbat uit de Schrift werd gelezen en nabesproken. Wanneer Hij in Nazareth, Zijn eigen dorp, binnenkomt, kijken de mensen met een mengeling van herkenning en spanning naar Hem: zij kennen Hem als de zoon van Jozef, maar hebben gehoord dat Hij op andere plaatsen met een bijzonder gezag en wijsheid heeft gesproken. Op die sabbat krijgt Jezus de boekrol van Jesaja aangereikt. Jesaja’s boekrol was door veel Joden geliefd, het werd gezien als de hoop over het langverwachte herstel voor Israël. Met spanning luisterden ze: Wat gaat Jezus óns uitleggen?
🕮 Lees Lukas 4:14-22 en Jesaja 61:1-2
Bespreek samen één of meerdere vragen, hoe spreekt deze tekst tot jou?
🖎 INTERPRETATIE: WAT ZEGT DEZE TEKST NOU EIGENLIJK? | 👍︎ TOEPASSING: HOE PAS IK DIT TOE IN MIJN LEVEN? |
| Jezus stopt halverwege Jesaja 61:2, vóór “de dag van de wraak van onze God”. Wat zegt deze bewuste pauze over Zijn boodschap op dat moment, en over de Messiasverwachting die de Joden toen hadden? | Het ritme van Schriftlezing en uitleg in de synagoge was een vast onderdeel van het leven. Hoe helpt regelmatige blootstelling aan Gods Woord jou? |
| 👓︎ DIEPGANG: WELKE INZICHTEN ZITTEN ER IN DEZE TEKST? | ☺ REFLECTIE: HOE GA IK HIERMEE OM? |
| Jesaja 61 verwijst naar het jubeljaar (vrijheid, herstel, teruggeven van bezit). Hoe zie je deze jubeljaar-thema’s terug in Jezus’ woorden en daden, en wat zegt dat over de aard van zijn Koninkrijk? | Hoe keken jouw vrienden, familie en kennissen naar jou, als veranderd mens, toen jij was bekeerd? |
Toelichting
Interpretatie
Jezus citeert Jesaja 61 heel precies en stopt bewust vóór het gedeelte dat spreekt over Gods oordeel. Dat laat zien dat Hij op dat moment slechts één deel van Jesaja’s profetie vervult: de komst van genade, bevrijding en herstel. Het oordeel komt op een later moment (Joh. 12:47; Hand. 17:31). Maar voor veel Joden stond juist het oordeel centraal in hun verwachting van de Messias: iemand die Rome zou verdrijven en Israël politiek zou herstellen (Luk. 24:21). Door te stoppen waar Hij stopt, corrigeert Jezus dat beeld. Zijn eerste komst brengt geen nationale bevrijding of revolutie, maar individuele redding, herstel voor wie gebroken zijn.
Diepgang
Jesaja 61 gebruikt het jubeljaar als profetisch vooruitzicht. In het jubeljaar werden schulden kwijtgescholden, land teruggegeven en slaven vrijgelaten (Lev. 25), een soort totale reset van het leven, bedoeld om Gods genade zichtbaar te maken in een samenleving zonder uitbuiting. Jezus past precies die beelden toe op geestelijke vrijlating:
- Hij bevrijdt mensen uit geestelijke gebondenheid (Luk. 4:18; 8:26–39).
- Hij geneest gebrokenheid en herstelt waardigheid: zieken, armen, tollenaars, zondaars.
- Hij brengt verzoening en kwijtschelding van schuld (Luk. 7:48; 19:9–10).
Het Koninkrijk van God begint met herstel van mensen en waarheid, niet met het oprichten van een politieke staat. Het jubeljaar in Jezus’ bediening is dus geen economisch systeem, maar een geestelijke werkelijkheid: het herstel van wat gebroken is, het terugbrengen van mensen naar God, en het openen van een nieuwe toekomst door vergeving en genade.
3) Lukas 4:23-30: Geen eer in eigen stad
Toen Jezus zei dat Jesaja’s woorden “heden” vervuld waren, sloeg dat in als een bom. De mensen verlangden wel naar herstel en bevrijding, maar vonden het moeilijk te geloven dat iemand die zij kenden als “de zoon van Jozef” dát kon vervullen. In hun gedachten mengden hoop en twijfel: Als Hij dan zoveel kan, laat Hij het hier in Nazareth maar eens bewijzen. Jezus voelt die reactie direct aan. Daarom noemt Hij het bekende spreekwoord: “Dokter, genees uzelf”, het idee dat iemand eerst in zijn eigen kring moet laten zien wat hij waard is. Dat spanningsveld tussen vertrouwdheid en ongeloof zet een toon die in Jezus’ hele prediking en optreden telkens terug zal komen.
🕮 Lees Lukas 4:23-30
Bespreek samen één of meerdere vragen, hoe spreekt deze tekst tot jou?
🖎 INTERPRETATIE: WAT ZEGT DEZE TEKST NOU EIGENLIJK? | 👍︎ TOEPASSING: HOE PAS IK DIT TOE IN MIJN LEVEN? |
| Welke boodschap van Jezus maakte de mensen in de synagoge zó boos dat hun houding volledig omsloeg? | Welke les kun jij uit dit gedeelte meenemen om minder vanuit jouw eigen verwachtingen te reageren op Jezus’ woorden, en meer ruimte te maken voor wat Híj wil zeggen of doen? |
| 👓︎ DIEPGANG: WELKE INZICHTEN ZITTEN ER IN DEZE TEKST? | ☺ REFLECTIE: HOE GA IK HIERMEE OM? |
| Deze tekst laat zien dat mensen geneigd zijn een Jezus te vormen naar hun eigen voorkeuren. Op welke manieren zien we dat ook terug in onze tijd binnen het Christendom? | Is jouw beeld van Jezus, of van wat redding betekent, weleens veranderd? Wat bracht die verandering teweeg? |
Toelichting
Interpretatie
De woede van de mensen wordt vooral getriggerd door Jezus’ voorbeelden uit de tijd van Elia en Elisa (Luk. 4:25–27). Daarmee zegt Hij dat God zijn genade soms juist geeft aan heidenen, de weduwe van Sarfath en Naäman, en niet aan Israël wanneer het in ongeloof leeft. Jezus stelt dat de Joden in Nazareth dezelfde hardheid van hart hebben als de generaties die Elia en Elisa eerder verwierpen. Terwijl zij zichzelf veilig en in een voorkeurspositie waanden vanwege hun Joodse afkomst, claimde Jezus echter dat hun ongeloof hen buitenspel zet. Dáár sloeg hun bewondering om in woede.
Diepgang
De mensen in Nazareth wilden een Jezus die paste bij hún verwachtingen. Ze wilden iemand die hen bevestigde, wonderen deed op hun voorwaarden en hun bestaande ideeën niet ongemakkelijk maakte. Ook vandaag vormen veel christenen onbewust een beeld van Jezus dat vooral aansluit bij hun eigen voorkeuren. Hieronder een aantal voorbeelden:
- Welvaartsevangelie: Jezus wordt vooral gepresenteerd als de gever van gezondheid, voorspoed en succes, nauwelijks als de Heer die oproept tot kruisdragen, zelfverloochening en heiligheid.
- Kingdom Now/Dominion-theologie: Jezus wordt voorgesteld als iemand die nu al via Christenen politieke of maatschappelijke heerschappij wil vestigen, terwijl de Bijbel leert dat Zijn volmaakte Koninkrijk pas volledig zichtbaar wordt bij Zijn wederkomst.
- Alleen-genade-Jezus: Jezus wordt uitsluitend als liefdevolle/genadige Redder gezien, maar Zijn rol als (toekomstige) Rechter (Hand. 17:31; 2 Tim. 4:1) wordt genegeerd of afgezwakt.
- Culturele Jezus: Een Jezus die perfect past bij de moderne westerse waarden: tolerant, gezellig, nooit scherp, nooit confronterend, terwijl de echte Jezus mensen juist regelmatig uitdaagt en corrigeert.
4) Lukas 4:31-37: Duivelsuitdrijving op de sabbat
Na in Nazareth te zijn afgewezen gaat Jezus in Kapernaüm wonen (Matt. 4:13), een grotere en levendigere stad aan het Meer van Galilea, gelegen langs een drukke handelsroute waar dagelijks reizigers, kooplieden en karavanen uit heel de regio langstrokken (Egypte, Judea, de kust, Syrië en het oosten). De synagoge daar was een bekend centrum van onderwijs, waar verschillende rabbijnen kwamen spreken. Daar valt Jezus direct op: Hij predikte dat het Koninkrijk van God nabij was gekomen (Mar. 1:15) en dat met een gezag dat men niet gewend was in de Synagoge.
🕮 Lees Lukas 4:31-37
Bespreek samen één of meerdere vragen, hoe spreekt deze tekst tot jou?
🖎 INTERPRETATIE: WAT ZEGT DEZE TEKST NOU EIGENLIJK? | 👍︎ TOEPASSING: HOE PAS IK DIT TOE IN MIJN LEVEN? |
| Hoe laat deze tekst zien dat Jezus werkelijk het gezag van de Vader had ontvangen om het Koninkrijk van God zichtbaar te maken? | Zijn er dingen in jouw geloofsleven die nog vooral bij woorden blijven? Wat helpt jou om die stap naar daden te zetten? |
| 👓︎ DIEPGANG: WELKE INZICHTEN ZITTEN ER IN DEZE TEKST? | ☺ REFLECTIE: HOE GA IK HIERMEE OM? |
| De machten van het kwaad reageren direct wanneer het Koninkrijk van God doorbreekt. In Nazareth uitte het zich in boosheid, hier in Kapernaüm in openlijke demonische tegenstand. Wat zegt dat over de geestelijke strijd rond Jezus’ bediening? | Jezus bevrijdt deze man letterlijk van een kwade geest. Heeft Hij jou ook weleens ergens letterlijk of figuurlijk van bevrijd, en hoe heb je dat ervaren? |
Toelichting
Interpretatie
In dit gedeelte maakt Lukas duidelijk dat Jezus niet alleen met gezag onderwijst, maar dat dit gezag Hem ook écht door de Vader gegeven is. Wanneer Jezus spreekt, moet de demon zich tonen en gehoorzamen. De onreine geest herkent Hem als de Heilige van God en kan niets anders dan zijn lot aanvaarden. Dit laat zien dat Jezus werkelijk het Koninkrijk van God meebrengt, niet alleen in woorden, maar in kracht en autoriteit die sterker is dan iedere duistere macht. Zo krijgt de duivel geen vat op Jezus tijdens de beproeving in de woestijn, kan hij Jezus niet doden bij de klif in Nazareth en moet hij ook hier de bezeten man vrijlaten op Jezus’ bevel. Het Koninkrijk van God is sterker dan die van de wereld.
Diepgang Lukas laat hier twee reacties op de manifestatie van het Koninkrijk van God zien: in Nazareth kwam er boosheid en verwerping na de prediking met de waarheid, en in Kapernaüm komt het letterlijke kwaad zelf aan het licht en wordt het door Jezus verdreven. In beide gevallen wordt duidelijk dat de komst van Jezus altijd reactie oproept. Zijn aanwezigheid maakt de geestelijke wereld zichtbaar: waar harten gesloten zijn, komt weerstand; waar letterlijke demonen regeren, moeten ze wijken. Deze tekst laat zien dat Jezus’ bediening geen neutrale boodschap is, het is de doorbraak van Gods Koninkrijk in een wereld waar het kwaad gewend is om alleen te regeren.
5) Lukas 4:38-44: De verspreiding van het Koninkrijk
In Galilea speelde het huis een centrale rol in het dagelijks leven: familie, zorg en gemeenschap kwamen samen in compacte woningen rond een binnenplaats. Terwijl de synagoge het publieke centrum was, vond het echte leven vooral thuis plaats. Het optreden van Jezus blijft niet beperkt tot de openbare ruimte, Hij is er ook bij de mensen thuis. Zo wordt duidelijk dat het Koninkrijk van God niet alleen zichtbaar wordt in grote momenten, maar ook midden in het gewone leven.
🕮 Lees Lukas 4:38-44
Bespreek samen één of meerdere vragen, hoe spreekt deze tekst tot jou?
🖎 INTERPRETATIE: WAT ZEGT DEZE TEKST NOU EIGENLIJK? | 👍︎ TOEPASSING: HOE PAS IK DIT TOE IN MIJN LEVEN? |
| Wat laat deze tekst zien over het verschil tussen gewone ziekte en demonische gebondenheid? | Wat kun jij doen om Jezus meer ruimte te geven in je dagelijkse leven, zoals in je huis, gezin, werk of relaties, zodat Zijn Koninkrijk daar zichtbaar wordt? |
| 👓︎ DIEPGANG: WELKE INZICHTEN ZITTEN ER IN DEZE TEKST? | ☺ REFLECTIE: HOE GA IK HIERMEE OM? |
| Jezus predikte over het evangelie (goede nieuws) van het Koninkrijk van God, wat is dat precies en hoe hebben we dat kunnen zien tot aan Lukas 4? | Deze mensen kwamen voor lichamelijke en zichtbare nood. Wanneer merk jij dat je vooral bidt voor uiterlijke dingen, en minder voor wat Jezus diep in jouw hart wil herstellen? |
Toelichting
Interpretatie
Lukas beschrijft ziekte en demonische invloed als twee afzonderlijke categorieën.
- Bij Simons schoonmoeder (Luk. 4:38–39) gaat het om een koorts die Jezus bestraft; er is geen sprake van geestelijke manifestatie.
- Bij de man in de synagoge en de anderen bij zonsondergang (Luk. 4:33–35, 41) spreekt Lukas expliciet over demonen, herkenbaar aan hun reactie op Jezus: zij roepen, kennen Zijn identiteit en moeten op Zijn bevel wijken.
- In vers 40–41 maakt Lukas het onderscheid expliciet: Jezus geneest hen die ziek zijn en bevrijdt hen die demonisch belast zijn – twee afzonderlijke handelingen.
Diepgang
Het evangelie van het Koninkrijk is het goede nieuws dat God Zijn heerschappij herstelt door de komst van Jezus, de beloofde Koning uit het huis van David (Luk. 1:32–33). Daarmee begint het ware herstel van de wereld zoals God die bedoeld heeft: recht, vrede, vrijheid en nabijheid van God, precies waar het beloofde land altijd heen wees (Luk. 1:68–75). Lukas laat al vóór hoofdstuk 4 zien hoe het Koninkrijk van God doorbreekt:
- Omkering en gerechtigheid (Luk. 1:52–53)
- Vergeving en bekering (Luk. 3:3, 8)
- Herstel en bevrijding volgens Jesaja 61 (Luk. 4:18–19)
- Overwinning op het kwaad (Luk. 4:1–13, 33–36)
Jezus stopte in de profetie van Jesaja met lezen vóór “de dag van de wraak” (Jes. 61:2), dit laat zien:
- Nu: het Koninkrijk in genade en herstel.
- Straks: de volledige vervulling bij Zijn terugkomst, met de fysieke vestiging van het Koninkrijk.
Samenvatting
Jezus begint Zijn weg als de ware Zoon die, anders dan Israël, elke beproeving doorstaat door vol vertrouwen op Gods Woord. Hij brengt geen macht of spektakel, maar gehoorzaamheid en trouw aan de Vader. In de synagoge laat Hij zien dat Hij de vervulling is van Jesaja 61: Zijn komst brengt genade, herstel en bevrijding. Maar wanneer Hij de verkeerde Messiasverwachtingen en de ware geestelijke staat van Zijn eigen mensen blootlegt, slaat bewondering om in afwijzing. Daarna blijkt dat Jezus’ woorden werkelijk gezag hebben: het kwaad wordt zichtbaar en verdreven. Het Koninkrijk van God is sterker dan elke macht van duisternis. En wanneer Jezus in het gewone leven van mensen binnentreedt, wordt hetzelfde zichtbaar: Hij geneest, bevrijdt en gaat daarna verder om ook op andere plekken het goede nieuws te brengen dat Gods heerschappij terugkeert en herstel begint.
Bijlage: De reizen van Jezus door Israël, van Galilea naar Judea
Recente reacties